Καρκίνος Μαστού

Οι μαστοί βρίσκονται στο θωρακικό τοίχωμα και αναπτύσσονται στις γυναίκες κατά τη διάρκεια της ήβης, όταν δηλαδή αρχίσουν να παράγονται οι γυναικείες ορμόνες (οιστρογόνα, προγεστερόνη) από τις ωοθήκες. Στον άνδρα, οι μαστοί παραμένουν ατροφικοί και σπάνια διογκώνονται (γυναικομαστία), οπότε ο άνδρας πρέπει να διερευνηθεί. Ο μαστός αποτελείται από 15-20 λόβια, τα οποία περιέχουν πολλά μικρά λοβίδια, που με τη σειρά τους περιέχουν αδένες που παράγουν το γάλα. Η παροχέτευση γίνεται από μικρούς σωλήνες (πόρους) που εκβάλλουν στη θηλή του μαστού, που βρίσκεται στο κέντρο μιας σκούρας περιοχής του δέρματος που ονομάζεται θηλαία άλως. Μεταξύ των λοβιδίων και των πόρων υπάρχει λίπος. Οι μαστοί περιέχουν επίσης λεμφαγγεία και λεμφαδένες που παγιδεύουν μικρόβια, καρκινικά κύτταρα και άλλες βλαβερές ουσίες εμποδίζοντάς τα έτσι να φθάσουν στην κυκλοφορία.

Ο καρκίνος του μαστού αναπτύσσεται από τα αδενικά κύτταρα των πόρων και των λοβιδίων. Σπάνια, όμως, αναπτύσσονται κακοήθειες και από τον λιπώδη ή τον μυϊκό ιστό, που λέγονται σαρκώματα. Κάθε διόγκωση του μαστού δεν είναι απαραίτητα καρκίνος. Αυτός προκύπτει όταν επιθηλιακά κύτταρα των πόρων ή των λοβίων ξεκινούν να αναπτύσσονται ανεξέλεγκτα. Ο καρκίνος του μαστού αναπτύσσεται προοδευτικά, διηθεί τα παρακείμενα όργανα ή ιστούς (δέρμα, μύες, λεμφαδένες) και αργότερα μπορεί να δώσει μεταστάσεις σε απομακρυσμένα όργανα (ήπαρ, πνεύμονες, οστά, εγκέφαλος κα).

Γενικά στοιχεία

Στην Ελλάδα, όπως και στις περισσότερες χώρες του Δυτικού Κόσμου ο καρκίνος του μαστού είναι η συχνότερη μορφή καρκίνου που προσβάλλει τις γυναίκες και αναλογεί σε περισσότερους από το ¼ όλων των καρκίνων. Η πιθανότητα να πάθει μια γυναίκα καρκίνο του μαστού μέχρι την ηλικία των 85 ετών είναι 1 στις 8.

Η συχνότητα εμφάνισης αυξάνει με την ηλικία. Είναι σπάνιος κάτω των 25 ετών, ενώ εμφανίζει συνεχή αύξηση μετά τα 30 χρόνια. Τα τρία τέταρτα των καρκίνων του μαστού εμφανίζονται μετά την ηλικία των 50 ετών. Η νόσος αποτελεί τη συχνότερη αιτία θανάτου σε γυναίκες 35-54 ετών, την πρώτη αιτία θανάτου από όλους τους καρκίνους της γυναίκας και τη δεύτερη (μετά από τις καρδιοαγγειακές παθήσεις) αιτία θανάτου σε μεγαλύτερες ηλικίες.

Ορισμένοι καρκίνοι του μαστού ανιχνεύονται όταν είναι ακόμη περιορισμένοι στους πόρους ή στα λόβια του μαστού. Οι συνηθέστεροι τύποι είναι το πορογενές καρκίνωμα in situ (μη διηθητικό) και το λοβιακό καρκίνωμα in situ. Οι περισσότεροι καρκίνοι του μαστού ανιχνεύονται όταν είναι διηθητικοί. Αυτό σημαίνει ότι ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί έξω από τους πόρους ή τα λόβια του μαστού σε περιβάλλοντα ιστό.

Επιβαρυντικοί παράγοντες

Η ακριβής αιτία εμφάνισης του καρκίνου του μαστού δεν είναι γνωστή, αλλά ορισμένοι παράγοντες αυξάνουν τον κίνδυνο. Οι παράγοντες που είναι γνωστό ότι αυξάνουν την πιθανότητα να νοσήσει κανείς είναι οι εξής:

Τι πρέπει να προσέξω;

Ο καρκίνος μαστού που ανιχνεύεται νωρίς έχει μία εξαιρετική πρόγνωση. Θα πρέπει να συμβουλευθείτε το γιατρό σας εάν παρατηρήσατε κάποια πρόσφατη μεταβολή στην όψη ή την υφή του μαστού, ακόμη κι αν η τελευταία μαστογραφία δεν υπέδειξε αλλοίωση.

Σύμφωνα με τη Mayo Clinic, οι βασικές ενδείξεις που πρέπει να αναζητήσει μια γυναίκα είναι οι εξής:

Διάγνωση του καρκίνου του μαστού

H έγκαιρη διάγνωση είναι το σημαντικότερο όπλο που διαθέτουμε κατά του καρκίνου του μαστού σήμερα. Για την επίτευξη αυτού του στόχου συνιστώνται τα εξής:

Η έγκαιρη διάγνωση μπορεί να οδηγήσει στην διατήρηση του μαστού και στην ίαση στις περισσότερες των περιπτώσεων. Σε μεγάλα κέντρα, όπου υπάρχει εμπειρία, χρησιμοποιείται επίσης η μαγνητική μαστογραφία, όπου υπάρχει ένδειξη. Σε γυναίκες υψηλού κινδύνου πρέπει ο ειδικός να συστήσει μία εξατομικευμένη διαδικασία που μπορεί να περιλαμβάνει πιο συχνούς ελέγχους ή κάποιο γονιδιακό έλεγχο.

Με τις προαναφερθείσες εξετάσεις είμαστε σε θέση να ανιχνεύσουμε σχεδόν το σύνολο των καρκίνων του μαστού. Όταν υπάρχει ψηλαφητό εύρημα ή όταν υπάρχει οποιαδήποτε υποψία κακοήθειας πρέπει η βλάβη να “ταυτοποιηθεί”, δηλαδή να γίνει βιοψία. Σε κάποιες περιπτώσεις όχι και τόσο ύποπτων βλαβών και σε συνάρτηση με την ηλικία της ασθενούς μπορεί να επιλέξει κανείς να παρακολουθήσει την βλάβη.

Τεχνικές βιοψίας του μαστού

Η παρακέντηση με λεπτή βελόνα και αναρρόφηση υλικού προς κυτταρολογική εξέταση (FNA), τείνει να καταργηθεί διότι δεν μας δίνει επαρκείς πληροφορίες.

Η βιοψία με κόπτουσα βελόνη (core biopsy), είναι η διαγνωστική μέθοδος που επιλέγεται στις περισσότερες περιπτώσεις. Η λήψη γίνεται κατά προτίμηση υπό υπερηχογραφικό έλεγχο, που μπορεί να εντοπίσει και μη ψηλαφητούς όγκους. Η μέθοδος είναι καλά ανεκτή και μας δίνει πολλές πληροφορίες.

Η βιοψία κενού (Vacuum biopsy). Χρησιμοποιείται κυρίως σε όγκους μη ορατούς στους υπερήχους, που χρειάζονται στερεοτακτική εντόπιση με μαστογραφία. Η μέθοδος αυτή συνιστάται σε μικροαποτιτανώσεις, σε μη σαφώς κατατάξιμες βλάβες, καθώς και σε κάποιες πολύ μικρές βλάβες. Συνήθως γίνεται στερεοτακτική εντόπιση και αφαίρεση του όγκου υπό μαστογραφικό έλεγχο. Όταν βρεθεί οποιαδήποτε κακοήθεια (διηθητική ή μη) πρέπει να ακολουθήσει χειρουργείο.

Η ανοικτή βιοψία. Στην ανοικτή βιοψία ο χειρουργός αφαιρεί όλον τον όγκο στο χειρουργείο. Κατά κανόνα χρειάζεται γενική νάρκωση. Ο όγκος αποστέλλεται για ταχεία βιοψία και αναλόγως του αποτελέσματος αποφασίζεται ο τύπος της απαιτούμενης επέμβασης. Εναλλακτικά, ο όγκος αποστέλλεται απευθείας για την τελική βιοψία, και μετά τα αποτελέσματα της τελικής βιοψίας αποφασίζονται, από ομάδα ειδικών και σε συνεργασία με την ασθενή, οι περαιτέρω θεραπευτικοί χειρισμοί.

Η σύγχρονη χειρουργική μαστού απαιτεί προεγχειρητική βιοψία και ταυτοποίηση (ιστολογική εξέταση) του ογκου τουλάχιστον στο 90% των ασθενών.

Σταδιοποίηση

Ο εντοπισμός της έκτασης της εξάπλωσης του καρκίνου ονομάζεται σταδιοποίηση. Αυτή βοηθάει τον γιατρό σας να σας συστήσει την καλύτερη θεραπεία. Τα στάδια του καρκίνου του μαστού αριθμούνται από το Ι έως το IV. Οι πρώιμες μορφές ταξινομούνται στα παρακάτω στάδια:

• Στάδιο Ι – Ο όγκος είναι μικρός, με διάμετρο λιγότερο από 2 εκατοστά και δεν έχει εξαπλωθεί στους λεμφαδένες
• Στάδιο ΙΙ – Ο όγκος είναι μικρότερος από 2 εκατοστά και έχει εξαπλωθεί στους λεμφαδένες ή είναι μεγαλύτερος (2-5 εκατοστά) και δεν έχει εξαπλωθεί στους λεμφαδένες
• Στάδιο IIΑ (αρχικό) – Ο όγκος είναι 2-5 εκατοστά και έχει εξαπλωθεί στους λεμφαδένες

Τα στάδια ΙΙΒ, ΙΙΙ και IV αναφέρονται σε προχωρημένο καρκίνο του μαστού.

Ποιά είναι η αντιμετώπιση του καρκίνου μαστού;

Ο καρκίνος μαστού είναι τόσο μία τοπική-χειρουργική νόσος όσο και μία συστηματική νόσος, δηλαδή μία νόσος του οργανισμού. Στην αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού οι ογκολογικοί στόχοι είναι δύο:

1. Η εκρίζωση της νόσου από το μαστό και

2. Η εκρίζωση της νόσου από τον οργανισμό

Ο πρώτος στόχος επιτυγχάνεται με το χειρουργείο και την ακτινοβολία. Σε περίπτωση που χρειάζεται μαστεκτομή πρέπει η γυναίκα να είναι από πριν πλήρως ενημερωμένη γα τα είδη της αποκατάστασης και αυτή να έχει προγραμματιστεί άμεσα ή απώτερα. Ο στόχος της χειρουργικής επέμβασης είναι η εκτομή του καρκίνου με ασφαλή και καθαρά όρια, η σταδιοποίηση της νόσου όσον αφορά την επέκτασή της στο μαστό και τη μασχάλη, και η ταυτόχρονη επίτευξη καλού αισθητικού αποτελέσματος.

Η ακτινοβολία ακολουθεί αργότερα και έχει ως στόχο να εμποδίσει την επανεμφάνιση του όγκου στο ίδιο σημείο. Ο μαστός, εφόσον διατηρηθεί, πρέπει να ακολουθήσει ακτινοβολία για να μην υπάρξουν τοπικές υποτροπές. Επίσης σε κάποιες περιπτώσεις πρέπει να ακτινοβοληθούν λεμφαδένες που βρίσκονται στη μασχαλιαία ή υπερκλείδια χώρα ή λεμφαδένες που βρίσκονται παραστερνικά.

Ο δεύτερος στόχος στην αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού, που είναι η εκρίζωση της νόσου από τον οργανισμό, επιτυγχάνεται με τη συστηματική θεραπεία, δηλαδή με τα φάρμακα. Στην περίπτωση του καρκίνου του μαστού η φαρμακευτική αντιμετώπιση πραγματοποιείται με την χημειοθεραπεία, την ορμονοθεραπεία και τις στοχευμένες θεραπείες κατά κύριο λόγο. Το αν είναι απαραίτητη η χημειοθεραπεία σχετίζεται με το είδος και την έκταση του όγκου.

Σε περίπτωση που είναι αναγκαία η χημειοθεραπεία αυτή ξεκινάει περίπου 3 εβδομάδες μετά το χειρουργείο και διαρκεί μερικούς μήνες, ανάλογα με το σχήμα που θα δοθεί. Η ορμονοθεραπεία δεν δίνεται παράλληλα με τη χημειοθεραπεία. Η ακτινοβολία ακολουθεί περίπου 3 εβδομάδες μετά τη χημειοθεραπεία και κρατάει ενάμιση μήνα, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να διαρκέσει λιγότερο. Η ορμονοθεραπεία διαρκεί τουλάχιστον 5 χρόνια.

Κληρονομείται ο καρκίνος του μαστού;

Εδώ και αιώνες οι άνθρωποι είχαν παρατηρήσει ότι κάποια είδη καρκίνου επαναλαμβάνονταν μέσα στις ίδιες οικογένειες. Σήμερα γνωρίζουμε ότι ο καρκίνος του μαστού είναι στο 70% των περιπτώσεων σποραδικός και στο 30% των περιπτώσεων οικογενής, δηλαδή “τρέχει” μέσα σε κάποιες οικογένειες. Το 30% δε του οικογενούς καρκίνου,δηλαδή περίπου το 10% του συνόλου είναι κληρονομικός. Αυτό σημαίνει ότι κληρονομείται μέσω κάποιων συγκεκριμένων γονιδίων. Τα γονίδια αυτά είναι κυρίως τα BRCA1 και BRCA2, τα οποία αν φέρουν συγκεκριμένες μεταλλάξεις, τότε ο οργανισμός έχει προδιάθεση για καρκίνο του μαστού και των ωοθηκών καθώς και για κάποιες άλλες κακοήθειες. Το αν ένα άτομο είναι φορέας τέτοιων γονιδίων εξακριβώνεται μετά από γονιδιακό έλεγχο.

Ο ρόλος του ειδικού στην περίπτωση αυτή είναι να επιλέξει τις γυναίκες εκείνες οι οποίες έχει έννοια να υποβληθούν σε γονιδιακό έλεγχο. Οι γυναίκες αυτές επιλέγονται με βάση διάφορα κριτήρια που έχουν θεσπιστεί μετά από πολλές μελέτες. Οι γυναίκες χωρίζονται σε τέσσερις κατηγορίες κινδύνου συνολικά:

1. Μέσου κινδύνου (όσο δηλαδή και ο μέσος πληθυσμός)
2. Μετρίου κινδύνου
3. Υψηλού κινδύνου
4. Πολύ υψηλού κινδύνου

Οι γυναίκες που φέρουν γονιδιακή μετάλλαξη ανήκουν στην κατηγορία πολύ υψηλού κινδύνου. Το να το γνωρίζουν αυτό μπορεί κυριολεκτικά να τους σώσει τη ζωή. Ανάλογα με την κατηγορία κινδύνου στην οποία ανήκει μία γυναίκα μπορεί να της προταθεί να τροποποιήσει κάποια πράγματα στη ζωή της, να λάβει φαρμακευτική αγωγή, ή ακόμη και να υποβληθεί σε κάποια προφυλακτική χειρουργική επέμβαση.

Πριν επιλέξει μία γυναίκα να υποβληθεί σε έλεγχο για την ανεύρεση γονιδιακής μετάλλαξης καλό είναι να γνωρίζει τη βαρύτητα αυτής της πληροφορίας για να ξέρει πώς να τη διαχειριστεί.

Πρέπει δηλαδή να συνειδητοποιήσει ότι ακόμη και αν υπάρχει η γονιδιακή μετάλλαξη στην οικογένειά της, η ίδια μπορεί να την έχει ή να μην την έχει. Αν δεν την έχει, ο προσωπικός της κίνδυνος είναι εκείνος του γενικού πληθυσμού.

Σε περίπτωση που υπάρχουν όντως μεταλλάξεις στα γονίδια BRCA1 και BRCA2 η προφυλακτική μαστεκτομή με ταυτόχρονη αποκατάσταση μειώνει τον κίνδυνο να νοσήσει μία γυναίκα από καρκίνο του μαστού πάνω από 95%. Επίσης η προφυλακτική αμφοτερόπλευσρη ωοθηκεκτομή που γίνεται λαπαροσκοπικά μειώνει κατά 97-98% τον κίνδυνο να νοσήσει από καρκίνο ωοθηκών-σαλπίγγων ή περιτοναίου. Οι επεμβάσεις όμως αυτές αλλάζουν τη ζωή της ασθενούς και πρέπει να υπάρξει εκτεταμένη συμβουλευτική πριν από τη λήψη μίας τέτοιας απόφασης.

Τελευταία Νέα