Σπερμοδιάγραμμα

Το σπερμοδιάγραμμα είναι η πιο σημαντική εξέταση για να εκτιμηθεί η γονιμότητα ενός άνδρα. Μέσω αυτής ελέγχονται ποσοτικά χαρακτηριστικά του σπέρματος δηλαδή ο όγκος και ο αριθμός των σπερματοζωαρίων, ποιοτικά χαρακτηριστικά όπως η μορφολογία και η κινητικότητα των σπερματοζωαρίων και άλλα χαρακτηριστικά δηλαδή συγκολλήσεις σπερματοζωαρίων και παρουσία λευκών αιμοσφαιρίων.

Σπέρμα είναι το υγρό που εκκρίνεται από την ουρήθρα κατά την εκσπερμάτιση, και αποτελείται από τα σπερματοζωάρια και το σπερματικό υγρό. Οι πρώτες και οι τελευταίες σταγόνες έχουν ιδιαίτερη σημασία για την εξέταση, γιατί στις πρώτες περιέχεται ο μεγαλύτερος αριθμός των σπερματοζωαρίων, ενώ οι τελευταίες περιέχουν σημαντικές ουσίες για τη σωστή εκτίμηση άλλων παραμέτρων του σπέρματος, όπως το ιξώδες, η οξύτητα, κλπ.

Η λήψη του σπέρματος μπορεί να γίνει είτε στo εργαστήριο είτε στο σπίτι. Στη δεύτερη περίπτωση το δείγμα πρέπει να μεταφερθεί στο εργαστήριο ιδανικά εντός τριάντα λεπτών, μέσα σε ειδικό αποστειρωμένο δοχείο, ενώ κατά τη μεταφορά του το δείγμα πρέπει να διατηρείται ζεστό (20-37οC).

Για να εκτιμηθεί με ακρίβεια η γονιμότητα ενός άνδρα, είναι καλό να εξεταστούν δύο δείγματα σπέρματος με απόσταση τριών τουλάχιστον εβδομάδων το ένα από το άλλο.

Σε ποιες περιπτώσεις γίνεται το σπερμοδιάγραμμα;

Ο γιατρός ζητά από έναν άνδρα να κάνει σπερμοδιάγραμμα όταν:

• • Θέλει να διερευνήσει τη γονιμότητα ενός ζευγαριού
  • Ένα ζευγάρι αποφασίσει να κάνει παιδί με τεχνική υποβοηθούμενης αναπαραγωγής
  • Έχουν προηγηθεί χειρουργικές επεμβάσεις ή αγωγές που θα μπορούσαν να βλάψουν τη λειτουργία των όρχεων
  • Ένας άνδρας θέλει να συντηρήσει το σπέρμα του για μελλοντική χρήση

Ποια είναι η απαραίτητη προετοιμασία για την εξέταση;

Για να είναι αξιολογήσιμα τα αποτελέσματα της εξέτασης, θα πρέπει ο άντρας:

• • • να μην εκσπερματίσει για τουλάχιστον 2 μέρες, αλλά η αποχή να μην είναι μεγαλύτερη από 5 μέρες
    • να μην έχει ιστορικό υψηλού πυρετού (>39οC) τους τελευταίους τρεις τουλάχιστον μήνες
    • να μην έχει κάνει χρήση φαρμακευτικών ή άλλων ουσιών που μπορεί να βλάψουν το σπέρμα του περιστασιακά

Ποια είναι τα αποτελέσματα της εξέτασης;

Η εξέταση θα μας δώσει αποτελέσματα για:

Τη συγκέντρωση των σπερματοζωαρίων σε ένα ml δείγματος. Οι φυσιολογικές τιμές είναι περισσότερα από 15 εκατομμύρια σπερματοζωάρια ανά ml.

Τον ολικό αριθμό των σπερματοζωαρίων στο δείγμα σπέρματος. Ο αριθμός θα πρέπει να είναι μεγαλύτερος από 39 εκατομμύρια.

Την κινητικότητα των σπερματοζωαρίων. Επειδή η απόσταση που έχουν να διανύσουν μέχρι να φτάσουν στο ωάριο είναι μεγάλη, πρέπει τουλάχιστον το 40% των σπερματοζωαρίων να μπορεί να κινηθεί.

Την ταχύτητα ή αλλιώς το βαθμό της κινητικότητας. Εκτός από την κινητικότητα των σπερματοζωαρίων σημασία έχει και ο τρόπος που κινούνται για να φτάσουν στη σάλπιγγα της γυναίκας. Όταν τουλάχιστον το 25% κινείται γρήγορα και σε ευθεία υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα να επιτευχθεί εγκυμοσύνη. Ο τρόπος της κίνησης βαθμολογείται από 4 που σημαίνει γρήγορη κίνηση, ως το 0 που δεν παρατηρείται καμία κίνηση.

Τη μορφολογία των σπερματοζωαρίων, δηλαδή το σχήμα και το μέγεθός τους. Ένα καλοσχηματισμένο σπερματοζωάριο κινείται πιο εύκολα και γρήγορα. Τα κριτήρια είναι αρκετά αυστηρά και γι’ αυτό αρκεί το 4% των σπερματοζωαρίων να έχουν φυσιολογική μορφή.

Τη ζωτικότητα των σπερματοζωαρίων. Σε φυσιολογικές τιμές το ποσοστό των ζωντανών σπερματοζωαρίων πρέπει να είναι μεγαλύτερο από το 58%.

Επιπλέον παράμετροι που εξετάζονται στο σπερμοδιάγραμμα είναι:

• • • • H οξύτητα (pH): ≥ 7,2-7,9
      • Τα λευκά αιμοσφαίρια: < 1×106
      • Συγκολλημένα σπερματοζωάρια: <50%

Ποια τα πιθανά παθολογικά αποτελέσματα που μπορεί να προκύψουν από το σπερμοδιάγραμμα;

Αν το σπερμοδιάγραμμα είναι παθολογικό, τότε μπορεί να ανευρίσκεται μια από τις ακόλουθες καταστάσεις:

Υποσπερμία.Απουσία ή μειωμένος όγκος εκσπερμάτισης. Παρατηρείται στις ακόλουθες περιπτώσεις:

• • • • Παλίνδρομη εκσπερμάτιση
      • Απουσία σπερματοδόχων κύστεων
      • Πλήρη ή μερική απόφραξη των εκσπερματιστικών πόρων

Αζωοσπερμία. Η απουσία σπερματοζωαρίων στο δείγμα του σπέρματος. Παρατηρείται στα ακόλουθα:

• • • • Σε κιρσοκήλη
      • Σε απόφραξη σπερματικού πόρου
      • Σε χρωμοσωμικές ανωμαλίες
      • Σε ενδοκρινοπάθειες
      • Σε γοναδοτοξίνες και
      • Σε ιδιοπαθή αίτια

Όταν ένας αζωοσπερμικός άνδρας έχει φυσιολογική FSH και φυσιολογικούς όρχεις, θα πρέπει να εκτελείται βιοψία όρχεως.

Αν σε άνδρα με αζωοσπερμία η FSH και η LH είναι πολύ αυξημένες και η τεστοστερόνη είναι φυσιολογική ή μειωμένη, αυτό υποδηλώνει ορχική βλάβη.

Αν στον παραπάνω άνδρα και οι τρεις ορμόνες είναι μειωμένες, τότε αναφερόμαστε σε υπογοναδοτροπικό υπογοναδισμό.

Ολιγοσπερμία. Όταν ο αριθμός των σπερματοζωαρίων είναι μειωμένος. Σύμφωνα με τις τελευταίες οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας <15×106 σπερματοζωάρια/ml ή <39×106 σπερματοζωάρια συνολικά. Αν είναι <5.000.000, τότε απαιτείται ορμονολογικός έλεγχος. Συχνότερο αίτιο είναι η κιρσοκήλη.

Σε περίπτωση ολιγοσπερμίας, η φαρμακευτική θεραπεία για διάστημα 3 μηνών μπορεί να βοηθήσει, ενώ επίσης η ενδομητρική σπερματέγχυση σε πολλές περιπτώσεις έχει εμφανίσει ικανοποιητικά αποτελέσματα. Σε καταστάσεις βαρειάς ολιγοσπερμίας ή εκεί που άλλες θεραπείες αποτυγχάνουν η εξωσωματική γονιμοποίηση, ως μέθοδος αντιμετώπισης της ανδρικής υπογονιμότητας, προσφέρει σημαντική βοήθεια.

Ασθενοσπερμία. Όταν υπάρχει μειωμένη κινητικότητα: <32% προωθητική κινητικότητα. Εμφανίζεται σε:

• • • • Κιρσοκήλη
      • Λοίμωξη
      • Παρατεταμένη αποχή από το σεξ (πάνω από 6 ημέρες)
      • Μερική απόφραξη
      • Αντισπερμικά αντισώματα
      • Ιδιοπάθεια

Τερατοσπερμία. Ως τερατοσπερμία, ορίζεται η διαταραχή στη μορφολογία των σπερματοζωαρίων: <4% σπερματοζωάρια με φυσιολογική μορφή. Συχνότερο αίτιο είναι η κιρσοκήλη.

Κρυπτοαζωοσπερμία. Η παρουσία μερικών σπερματοζωαρίων μόνο ύστερα από φυγοκέντριση του δείγματος.

Νεκροσπερμία. Παρουσία στο δείγμα μόνο νεκρών σπερματοζωαρίων.

Σε γενικές γραμμές μπορούμε να πούμε ότι με τις πρόσφατες εξελίξεις της επιστήμης στον τομέα της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής (εξωσωματική γονιμοποίηση μετά από ενδυνάμωση του σπέρματος in vitro, και τεχνικές ICSI, MESA και TESE) γίνεται εφικτή η αντιμετώπιση της οφειλόμενης στον ανδρικό παράγοντα υπογονιμότητας σε πολύ μεγάλο ποσοστό.

Τελευταία Νέα